Nói về Tượng Thiên Thủ Thiên Nhãn thế kỷ 18 tại Chùa Mễ Sở bị trộm

Chùa Mễ Sở, xã Mễ Sở (Văn Giang) được xây dựng từ thời nhà Lê. Sau hàng trăm năm, chùa xuống cấp, duy chỉ có bức tượng Phật Bà Quan Thế Âm nghìn tay nghìn mắt còn giữ được tương đối nguyên vẹn.

Theo Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Hưng Yên, pho tượng Phật Quan Âm “thiên thủ thiên nhãn” chùa Mễ Sở là một trong những pho tượng gỗ rất tiêu biểu cho mỹ thuật Việt Nam cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX.

Pho tượng Quan Âm “thiên thủ thiên nhãn” chùa Mễ được tạo tác trong tư thế ngồi tọa thiền cao 2,8 mét.

• Từ chỏm đầu tượng tới mặt ngồi cao 140cm, bệ cao 53 cm, tòa sen cao 23cm.
• Từ chỏm tới mặt ngồi cao 140cm, bệ cao 53 cm, toà sen cao 23cm. Pho tượng gồm 1.113 tay và 1.113 mắt.
• Tượng có hai đôi tay chính, đôi thứ nhất chắp trước ngực, mang ấn “chuẩn đề” đôi tay còn lại đưa lên phía trên đỡ các đài sen và tượng phật nhỏ.
• Ngay sát phía sau tay lớn là hệ thống tay nhỏ với hàng trăm tay mắt được kết thành 10 lớp mọc theo từng cặp cân xứng.
• Mười lớp tay mắt này được chia làm 3 phần lớn, tạo cảm giác như có ánh hào quang toả ra từ đầu tượng.
• Đặc biệt có một đôi tay ở sau lưng tượng, tạo thành không gian đa chiều của pho tượng.
• Phía trên đầu tượng ở mũi hào quang chạm nổi hình đám mây với những cánh tay nhỏ đan đều như những cánh chim trong tư thế bay xuống.
• Các tay nhỏ của tượng được thể hiện với những cánh tay dài thon thả, các mắt tượng được đặt trong lòng bàn tay kết ấn cam lồ, các cánh tay này dài ngắn khác nhau theo độ mở dần lấy đầu tượng làm trung tâm, khiến chúng như còn mang một chức năng kết hợp tạo thành hào quang.

Cùng với phần đài sen, bệ tượng, tất cả tạo nên một pho tượng hoàn chỉnh với những đường nét điêu luyện tỉ mỉ. Quan niệm vẻ đẹp đương thời đã được các nghệ nhân gửi gắm vào pho tượng với những đường nét thanh thoát, phúc hậu cho khuôn mặt và dáng tượng.

Tượng “thiên thủ thiên nhãn” chùa Mễ Sở là một sự tự hào của điêu khắc tượng Việt Nam, mang nhiều nét sáng tạo mà vẫn phản ánh được tinh thần nhân ái của đạo Phật và tâm hồn Việt Nam. Di tích được Bộ Văn hoá – Thông tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia ngày 16-11-1988.

Nhà nghiên cứu di sản Trần Lâm Biền cho biết tượng Phật ở chùa Mễ Sở rất đẹp và là một trong những pho tượng nhiều tay nhất Việt Nam.

“Pho tượng này có thể xếp vào một trong dưới 10 pho tượng được coi là bảo vật quốc gia về loại tượng này ở Việt Nam” – PGS. TS Trần Lâm Biền nói.

Rạng sáng 29-9-2016, chùa Mễ Sở đã bị kẻ gian đột nhập lấy đi pho tượng cổ vô giá Quan Âm nghìn mắt nghìn tay. Pho tượng Quan Âm “nghìn mắt nghìn tay” này gồm bốn cấu kiện: bệ tượng, tòa sen, thân tượng và tòa phía sau. Phần bị lấy cắp là thân tượng.

Theo lời kể, chùa Mễ Sở chỉ có hai thầy trò sư Lan ở với nhau. Thường thì chập tối đã khóa cửa rất kỹ. Đêm xảy ra vụ mất cắp, sư Lan cũng 1h sáng mới đi nằm, trước khi lên giường còn quan sát camera an ninh thì không thấy dấu hiệu gì bất thường. Tuy nhiên đến khoảng 2h sáng thì nhóm kẻ gian đã cắt khóa để đột nhập vào bên trong.

Thông qua những hình ảnh ghi lại được, thì ngay khi bước vào nơi đặt tượng Phật Bà ở tầng 2, một kẻ đã lấy sào bọc chiếc áo cũ che khất camera cho đồng bọn đưa tượng ra ngoài. Để lấy được tượng, bọn chúng đã xếp toàn bộ các đồ thờ xuống đất rồi bước chân lên hòm công đức để tạo thế đứng. Rồi sau đó, dựa trên những vết nứt vỡ ở trên tường, ông trưởng thôn tin rằng nhóm người đã sử dụng dây thừng để thả tượng Quán Thế Âm từ tầng 2 xuống đất rồi đưa ra xe ôtô chờ sẵn ở phía ngoài cổng.

Đây là lần thứ hai pho tượng này bị đánh cắp. Lần thứ nhất, năm 1988, pho tượng đã bị đánh cắp với cách thức tương tự.

Sáng 8-10-2016, Tôn tượng tìm thấy. Pho tượng khi tìm được trong tình trạng hư hỏng khá nghiêm trọng. Nhiều bộ phận như tay và mũ của pho tượng bị hư hỏng nặng, hiện tại cơ quan chức năng đang làm lễ lắp lại tay cho tượng Phật.